Nhà máy năng lượng mặt trời nổi đầu tiên trên thế giới được xây dựng tại tỉnh Aichi nằm ở trung tâm đảo Honshu, Nhật Bản vào năm 2007. Cho đến nay, xứ sở mặt trời mọc đang sở hữu tới 73 trong tổng số 100 nhà máy năng lượng mặt trời nổi trên thế giới, chiếm hơn một nửa trong tổng số 246 MW công suất năng lượng mặt trời nổi trên toàn cầu.
Phần lớn các nhà máy năng lượng mặt trời nổi của Nhật Bản tập trung tại tỉnh Hyogo (phía nam đảo Honshu), nơi có tới gần 40.000 hồ chứa tự nhiên và nhân tạo. Các nhà máy nhỏ ở đây cũng đã và đang góp phần cung ứng điện cho phát triển kinh tế xã hội và đời sống người dân địa phương.
Yamakura - nhà máy năng lượng mặt trời nổi lớn nhất Nhật Bản nằm phía sau con đập cùng tên tại quận Ichihara, tỉnh Chiba. Nhà máy có diện tích 18ha, cung cấp năng lượng đủ để phát điện cho gần 5.000 ngôi nhà và góp phần giảm thiểu hơn 8.000 tấn CO2 phát thải ra môi trường mỗi năm.
|
Nhà máy năng lượng mặt trời nổi Yamakura của Nhật Bản được xây dựng với gần 60.000 tấm pin mặt trời. Ảnh: Kyocera
|
Việc thủy điện được phát triển mạnh ở các quốc gia châu Á cũng là điểm phù hợp để khu vực này đẩy mạnh năng lượng mặt trời nổi bởi không chỉ tận dụng được diện tích mặt hồ thủy điện, mà cả cơ sở hạ tầng truyền tải sẵn có.
Trung Quốc gần đây đã đưa nhà máy năng lượng mặt trời nổi lớn nhất thế giới vào hoạt động tại tỉnh An Huy, nơi dự kiến sẽ sản xuất khoảng 78 nghìn MW trong năm đầu tiên, đủ để cung cấp điện cho 21.000 ngôi nhà.
Tuy nhiên, kỷ lục của An Huy có thể không tồn tại được lâu. Bởi năm 2020, Hàn Quốc dự kiến sẽ hoàn thành một nhà máy có công suất lớn hơn với khoảng 102,5 MW, đủ cung cấp điện năng cho 35.000 ngôi nhà. Singapore đã khởi công một nhà máy năng lượng mặt trời nổi ngoài khơi ở eo biển Johor, trong khi Thái Lan đang lên kế hoạch xây dựng 16 dự án năng lượng mặt trời nổi trên 9 hồ chứa đập thủy điện. Ấn Độ gần đây cũng đã công bố kế hoạch xây dựng nhà máy sản xuất 10 GW năng lượng mặt trời nổi.
Công nghệ năng lượng mặt trời nổi được tính toán là có hiệu suất cao hơn tới 16% so với các hệ thống năng lượng mặt trời xây dựng trên đất liền. Từ năm 2014 đến 2018, sản lượng năng lượng mặt trời nổi trên thế giới đã tăng gấp 100 lần.
Hiện có không ít ý kiến quan ngại các nhà máy năng lượng mặt trời nổi có thể gây hại cho hệ sinh thái thủy sinh ở biển và hồ khi ngăn chặn ánh sáng mặt trời chiếu xuống nước. Họ cũng chỉ ra lỗ hổng của chúng khi có thời tiết xấu. Năm 2017, một cơn bão đã gây thiệt hại đáng kể cho hệ thống năng lượng mặt trời nổi gần tỉnh Osaka, Nhật Bản.
Nhưng xét về mặt tích cực, bên cạnh lợi ích là tiết kiệm đất đai, các nhà máy năng lượng mặt trời nổi được cho là sẽ ngăn cản sự phát triển của các loài tảo gây hại cho cá và làm chậm tốc độ bay hơi từ các hồ chứa. Bên cạnh đó, năng lượng mặt trời nổi có thể liên kết với các nhà máy thủy điện để duy trì nguồn cung cấp điện khi mực nước xuống thấp.