Ngủ trưa từ lâu đã là một thói quen khá phổ biến của người dân ở các nước Nam Âu như Bồ Đào Nha, Italia, Hy Lạp,... trong khi đó nhiều quốc gia khác như Mỹ hay các nước Bắc Âu lại cho rằng, ngủ trưa có tác động tiêu cực đến nền kinh tế của họ.
Ngủ trưa nhiều như... Tây Ban Nha
So với nhiều nước trên thế giới, thời gian làm việc trong một ngày của người Tây Ban Nha dài hơn, thậm chí có thể kéo dài tới 9, 10 giờ tối do giấc ngủ trưa dài - một thói quen đã hình thành từ nhiều thế kỷ qua. Giấc ngủ trưa của người Tây Ban Nha có thể kéo dài tới 3 tiếng đồng hồ, do vậy những công việc buổi chiều thường bị đẩy lùi đến tận khuya. Cũng chính vì thế mà bữa ăn trưa của người dân Tây Ban Nha có thể bắt đầu lúc 5 giờ chiều còn bữa tối thường bắt đầu lúc 23 giờ, cũng là thời gian phát sóng cao điểm của các chương trình truyền hình. Quá nửa đêm nhưng đường phố vẫn tiếp tục huyên náo và người dân vẫn bận rộn.
Theo nhiều ghi chép từ sử sách, giấc ngủ trưa có nguồn gốc chính từ những người Tây Ban Nha chứ chẳng phải ai khác. Nhiều người còn nói vui rằng, văn hóa ngủ trưa của người Tây Ban Nha có thể được xếp vào danh sách các di sản phi vật thể của nhân loại. Tại đất nước này, có lẽ chỉ ngoại trừ những thành phố lớn như Madrid hay Barcelona mới có các cửa hàng, trung tâm dịch vụ mở xuyên trưa, còn ở nhiều địa phương khác, phố xá đều im lìm trong khoảng thời gian nửa buổi chiều, có khi đến hết buổi chiều. Các cửa hàng ở Tây Ban Nha thường đóng cửa để nghỉ trưa từ 2 đến 4 tiếng đồng hồ, trong khi các căng tin của nhiều trường đại học sẽ không phục vụ bữa trưa vào lúc 12 rưỡi hoặc 1 giờ chiều, vì khoảng thời gian này thường là... quá sớm.
Thị trưởng thành phố Ador (Tây Ban Nha) còn chính thức áp dụng quy định ngủ trưa cho toàn dân kéo dài khoảng 3 tiếng. Theo đó, toàn bộ người dân hiện đang sinh sống và làm việc tại địa phương này đều có một giấc ngủ trưa kéo dài 3 tiếng (từ 14h đến 17h). Trong thời gian ngủ trưa chính thức này, người dân được yêu cầu phải giữ im lặng và trẻ con thì tốt nhất là nên được giữ trong nhà để tránh gây ồn ào cho hàng xóm. Theo thị trưởng Joan Faus Vitoria, 2 giờ đến 5 giờ chiều là thời điểm nắng nóng trở nên gay gắt nhất nên đây cũng là thời điểm lý tưởng để gác lại mọi việc ngoài trời và nghỉ ngơi. Đồng thời, việc áp dụng giờ ngủ trưa cho toàn dân còn giúp đem lại sự yên tĩnh cho thành phố. Với những người không muốn ngủ trưa trong khoảng thời gian này, họ có thể làm những việc khác nhưng phải đảm bảo không được gây tiếng ồn.
Ngoài Tây Ban Nha, một số quốc gia khác cũng có thói quen ngủ trưa, chẳng hạn như ở Đức, tại một số địa phương, người dân sẽ đóng các cửa hàng để ngủ trưa được yên tĩnh hơn. Trong khi đó, người Serbia coi giấc ngủ trưa là "lệ nhà" và mọi người thường không đến thăm nhà nhau từ 2 - 5 giờ chiều. Trong các trường học ở Trung Quốc, trẻ em và học sinh thường có khoảng thời gian nửa tiếng ngủ trưa sau bữa ăn. Tại Mỹ và Nhật, ngày càng có nhiều công ty đánh giá việc ngủ trưa có ích với sức khỏe của nhân viên và giúp tăng năng suất lao động. Tuy nhiên, hình ảnh nhân viên ngủ trưa ngay tại bàn làm việc thường được coi là "tối kị".
Ngủ trưa - lợi hay hại?
Mỗi một quốc gia đều có một nét văn hóa đặc sắc khác nhau và thường nó đều có hai mặt lợi và hại. Trong thời đại ngày nay, giữa sự phát triển nhộn nhịp của thế giới, giấc ngủ trưa bị coi là làm ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển kinh tế. Cũng chính vì giấc ngủ trưa quá dài mà người Tây Ban Nha bị đánh giá là có nhịp sinh hoạt lộn xộn. Mấy năm trở lại đây, nước này đang cố gắng điều chỉnh lại giờ giấc cho phù hợp với thế giới nói chung. Hầu như đa số giấc ngủ trưa sau giờ làm việc tại các văn phòng, công ty và cả các cửa hàng đều bị bỏ. Nghỉ trưa ngắn đồng nghĩa với việc người dân sẽ được tan sở sớm, có nhiều thời gian hơn cho những hoạt động khác trong ngày, nhất là cha mẹ có thời gian chăm lo cho con cái.
Một ví dụ điển hình thường xuyên được nhắc tới đó là chuyện một nhóm nữ nhân viên làm việc cho nhãn hàng Louis Vuitton từng yêu cầu chủ doanh nghiệp thu xếp giờ giấc làm việc mới, bắt đầu từ 7 giờ và kết thúc lúc 15 giờ. Trong khoảng thời gian đó, nhân viên có 1 giờ để ăn trưa và không có bất cứ cuộc họp nào vào buổi chiều. Sau 2 năm, hiệu suất làm việc của 500 nhân viên nữ đã tăng 20%, đồng thời tình trạng nhân viên vắng mặt hàng loạt giảm 1/3. Thành công của những nữ nhân viên này được nhắc đến nhiều trong các cuộc hội thảo tìm cách giải quyết thỏa đáng cho hiện trạng ngày làm việc quá nhiều giờ ở nước này.
Trên thực tế, khoa học đã chứng minh rằng ngủ trưa từ 10 - 20 phút sau bữa trưa sẽ rất tốt cho sức khỏe, tăng tuổi thọ và giúp bạn lấy lại được sức lực để chiến đấu với những công việc còn lại của buổi chiều. Với những ai ngủ không tốt vào buổi tối thì một giấc ngủ trưa sẽ giúp khôi phục hệ thống miễn dịch và các chỉ số sinh học của nội tiết tố thần kinh. Kết quả của một cuộc khảo sát cho thấy, nếu như tuổi thọ trung bình của phụ nữ toàn cầu là 67 tuổi thì phụ nữ Tây Ban Nha lại có tuổi thọ trung bình là 80. Có lẽ đó cũng chính là tác dụng tốt của việc họ duy trì một chế độ nghỉ ngơi hợp lý.
Tại Việt Nam, ngủ trưa là thói quen phổ biến của nhiều người. Trẻ em được phụ huynh và giáo viên giám sát giấc ngủ chặt chẽ, trong khi nhân viên công sở, công nhân đều có giấc ngủ trưa ngắn ở nơi làm việc. Cho tới nay vẫn còn nhiều tranh cãi về việc có nên cấm ngủ trưa ở công sở hay không, bởi nhiều người cho rằng giấc ngủ trưa dẫn đến sự trì trệ và thiếu sáng tạo trong công việc. Thực tế, nếu như người lao động vẫn làm việc đủ thời gian, hoàn thành công việc đúng thời hạn, đảm bảo tiến độ hợp lý thì không có lý do gì mà họ không được ngủ trưa. Việc ngủ trưa nếu được giới hạn trong thời gian phù hợp (từ 30 - 45 phút) sẽ giúp người lao động giảm căng thẳng, tăng cường sức khỏe và trí nhớ cho giờ làm việc buổi chiều. Bên cạnh đó, nơi ngủ trưa của nhân viên cũng cần được bố trí sao cho vẫn giữ được hình ảnh đẹp và không gây mất mỹ quan công sở. Một số công ty Nhật Bản hiện nay khi nhận thấy được lợi ích to lớn của những giấc ngủ ngắn ngày, họ đã khuyến khích nhân viên của mình ngủ trưa, thậm chí sẵn sàng cung cấp các phòng đặc biệt, đầu tư các khu nghỉ ngơi tiện nghi với những chiếc ghế ngủ độc đáo đắt tiền cho nhân viên ngả lưng.