Một số thành tích của anh Lê Xuân Trung trong giai đoạn 2020 - 2025. Ảnh: Nguyễn My

Động lực sáng tạo

Bắt đầu công tác tại Đội Truyền tải điện Hà Tĩnh từ đầu năm 2003, anh Lê Xuân Trung cho biết, đặc thù công việc khiến những kỹ sư, công nhân truyền tải điện như anh luôn sống trong tâm thế của những “người lính”. Không chỉ vững chuyên môn, họ còn phải rèn luyện tác phong kỷ luật nghiêm ngặt, sẵn sàng nhận nhiệm vụ bất cứ lúc nào.

Hơn 22 năm gắn bó với nghề, bên cạnh sự cần cù, trách nhiệm, anh Trung còn được đồng nghiệp đánh giá cao bởi tinh thần ham tìm tòi, sáng tạo. Đến nay, anh đã có khoảng 30 sáng kiến phục vụ trực tiếp cho công việc. Không ít sáng kiến đã áp dụng từ lâu nhưng anh vẫn chưa làm hồ sơ đề nghị công nhận sáng kiến bởi... quá bận! “Có khi cấp trên còn phải giục, thậm chí "dọa" trừ lương nếu tôi không chịu làm thủ tục đăng ký sáng kiến” - anh Trung chia sẻ.

Mỗi một sáng kiến, đối với anh Trung thực sự là một đứa con tinh thần khiến anh cảm thấy hạnh phúc, tự hào, đồng thời cũng chính là ngọn nguồn nuôi dưỡng niềm đam mê trong công việc. Nhưng ít ai biết, sáng kiến đầu tiên lại đến với anh vì ...sợ!

Năm 2003, khi mới vào nghề, anh Trung được giao quản lý vận hành đường dây truyền tải tại khu vực huyện Kỳ Anh (cũ), tỉnh Hà Tĩnh. Địa bàn rộng, hàng trăm vị trí cột nằm rải rác trên núi rừng hiểm trở, nhiều vị trí xa xôi ít khi tiếp cận. Yêu cầu đặt ra với mỗi “lính truyền tải” là phải nắm địa bàn như lòng bàn tay để có thể dẫn đoàn đi kiểm tra, xử lý sự cố khi cần.

“Lúc đó bản đồ không có, tìm đường vào cột vô cùng vất vả. Tôi sợ nhất là đến khi có đoàn đi kiểm tra mà mình không dẫn được, sẽ bị khiển trách vì không hoàn thành nhiệm vụ” - anh Trung nhớ lại.

Nỗi lo ấy theo anh suốt những năm đầu làm nghề, cho đến năm 2008, khi anh được cử đi đào tạo công nghệ thông tin. Trong quá trình tìm hiểu về cách hoạt động của bản đồ vệ tinh, anh tình cờ nhìn thấy ảnh của một vị trí cột do mình quản lý. Khoảnh khắc đó, đối với anh Trung thực sự là một “cuộc cách mạng”!

Kỹ sư Lê Xuân Trung được tặng giấy khen của EVN tại Đại hội Thi đua yêu nước EVN lần thứ V (2025 - 2030). Ảnh: Ngọc Tuấn

Anh bắt đầu mày mò xác định tọa độ chính xác của từng vị trí cột, gắn với hình ảnh vệ tinh, rồi số hóa toàn bộ thành sơ đồ tuyến hoàn chỉnh dưới dạng file. Chưa dừng lại, trong bối cảnh máy tính xách tay và Internet còn hạn chế, anh tiếp tục tìm cách tích hợp file bản đồ lên điện thoại thông minh, máy tính bảng để có thể sử dụng trực tiếp ngoài hiện trường.

Dần dần, file bản đồ số được chia sẻ rộng rãi trong đơn vị, giúp giảm đáng kể nhân lực dẫn đoàn và thời gian tìm cột khi kiểm tra, thi công. Không chỉ vậy, dù di chuyển đến các khu vực khác trên cả nước, bản đồ này vẫn phát huy hiệu quả tương tự.

Sáng kiến “Lập bản đồ lớp lưới điện trên bản đồ nền của Goole Earth để tự động dẫn đường tới các vị trí đường dây trên máy tính văn phòng, máy tính bảng, điện thoại để phục vụ công tác quản lý vận hành đường dây” của anh Trung được công nhận cấp Công ty năm 2016. Đến nay, bản đồ đã tích hợp toàn bộ lưới điện do Đội Truyền tải điện Hà Tĩnh quản lý với khoảng 1.800 vị trí cột, được ưa dùng bởi sự gọn nhẹ, dễ sử dụng.

Gần đây nhất, anh Trung cùng đồng đội tiếp tục cho ra đời sáng kiến “Chế tạo xe ra dây chống sét vượt qua quả cầu cảnh báo hàng không”, xuất phát từ một tình huống sự cố đặc biệt khó.

Sau các cơn bão số 5 (KAJIKI) và số 10 (BUALOI) đổ bộ vào các tỉnh miền Trung, dây chống sét tại vị trí VT45-46 cung đoạn Quảng Trạch - Quỳnh Lưu (Đường dây 500kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối) bị đứt sợi. Địa hình khu vực là vách núi, thung lũng hiểm trở thuộc dãy Hoành Sơn. Để tiếp cận điểm sự cố từ đỉnh cột, công nhân phải vượt qua 6 quả cầu cảnh báo hàng không, ở độ cao gần 100 mét.

Nếu xử lý theo cách thông thường là hạ dây chống sét xuống đất để sửa sẽ cực kỳ khó khăn và tốn kém, cần rất nhiều nhân lực. Chưa kể bắt buộc phải mở đường trong rừng phòng hộ, phải được phép của cơ quan quản lý rừng. Tổng thời gian xử lý xong sự cố ít nhất 1 tuần. Phương án gần như bất khả thi.

Sau nhiều trăn trở, anh Trung cùng anh em trong đội quyết định thiết kế một chiếc “xe” để công nhân ngồi lên, di chuyển vượt qua các quả cầu ngay trên dây. Dụng cụ phải đáp ứng các tiêu chí: vượt qua mỗi quả cầu trong vòng 10 phút, dễ thao tác với công nhân đủ sức khỏe, không đòi hỏi kỹ năng tinh nhuệ và đặc biệt là phải đảm bảo an toàn.

Sau khoảng 2 giờ thảo luận, cả đội bắt tay vào chế tạo. Những chiếc rổ nhựa đan được dùng để mô phỏng quả cầu cảnh báo hàng không, phục vụ quá trình thử nghiệm. Sau 5 lần thử, dụng cụ đáp ứng toàn bộ yêu cầu và được áp dụng thành công ngày 2/10. Một sự cố tưởng chừng như vô cùng ‘khó nhằn’ đã được hóa giải bằng một giải pháp ‘dễ thở’ hơn rất nhiều, giúp tiết kiệm khối lượng nhân lực, chi phí lẫn thời gian không nhỏ!

Công nhân sử dụng dụng cụ ‘xe’ phục vụ thực hiện thao tác sửa dây chống sét bị đứt sợi

“Khi làm bất cứ việc gì, tôi vẫn luôn tự hỏi trong đầu rất nhiều câu hỏi: Liệu có cách nào làm tốt hơn không? Có giải phóng được sức lao động không? Có an toàn không? Và đặc biệt là có phù hợp với nguồn vật tư mà đơn vị đang sẵn có hay không? Trả lời được tất cả các câu hỏi đó thì sáng kiến sẽ đến, và tôi sẽ cố gắng hết sức để làm cho sáng kiến đó thành hình, mang lại hiệu quả” - anh Trung cho hay.

Bản lĩnh trên công trường đường dây 500kV mạch 3

Cũng trên những sườn núi cheo leo của ngọn Hoành Sơn, vào mùa hè năm 2024 trong quá trình thi công Dự án Đường dây 500kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối, anh Trung được giao làm Tổ phó tổ giám sát, phụ trách cung đoạn VT09-VT102 tại huyện Kỳ Anh và thị xã Kỳ Anh (cũ). 45/91 vị trí thi công của nhóm do anh Trung phụ trách thuộc khu vực rừng phòng hộ có độ cao lên đến khoảng 800 mét so với mực nước biển, địa hình dốc đứng, hiểm trở - được xem là một trong những đoạn thi công gian nan bậc nhất toàn tuyến Quảng Trạch - Quỳnh Lưu.

Tuy nhiên, theo anh Trung, “mọi khó khăn về địa hình đều có thể vượt qua, chỉ có gió là thứ không thể thắng!”. Sức gió tại đỉnh Hoành Sơn có lúc lên tới cấp 10, khiến việc lắp dựng cột gần như bất khả thi. Thi công lại đúng vào mùa gió Lào miền Trung hoành hành "ác liệt" nhất. Anh em công nhân phải chịu đựng nắng gió bỏng rát trong điều kiện hết sức khẩn trương, gấp rút.

Cuối cùng, nhóm của anh quyết định ăn ngủ tại chỗ để “canh gió”: chỉ cần gió lặng, dù chỉ được 10 phút cũng ngay lập tức lao vào lắp dựng cột. Nhờ đó, tiến độ được đảm bảo, góp phần vào thành công của công trình được ví như kỳ tích của ngành Điện Việt Nam.

Nhớ lại quãng thời gian ấy, anh Trung gọi đó là những tháng ngày “bị cuốn vào vòng xoáy tiến độ”. “Có giai đoạn tôi phải dự họp kiểm điểm tiến độ đến 4 lần mỗi ngày. Áp lực thời gian thật sự rất lớn, nhưng sau 6 tháng tập trung tối đa, thi công thần tốc, cuối cùng, chúng tôi đã hoàn thành nhiệm vụ!” - anh xúc động kể lại.

45/91 vị trí cột do nhóm của anh Trung phụ trách nằm trên những sườn núi cheo leo của đỉnh Hoành Sơn, thuộc địa phận giáp ranh 2 tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình (cũ), nay là tỉnh Quảng Trị

Một “cái được” lớn khác của Dự án Đường dây 500kV mạch 3, theo anh Trung, là sự thay đổi cách nhìn của chính quyền và người dân đối với ngành Điện. “Chứng kiến anh em chúng tôi làm việc, người dân nói họ chưa bao giờ nghĩ ngành Điện lại vất vả đến thế. Có người còn bảo sau này con lớn sẽ không cho theo nghề Điện vì quá nguy hiểm và cực nhọc” - anh Trung cười, cho biết.

Chính quãng thời gian đồng hành cùng nhiệm vụ đã giúp công tác dân vận đạt hiệu quả cao: người dân nhận thức được rằng đây là công trình trọng điểm, là việc chung của đất nước và đã tạo điều kiện để các đơn vị thi công giải phóng hành lang nhanh chóng, góp phần vào thắng lợi của toàn bộ dự án.

Nhìn lại hơn hai mươi năm làm “lính truyền tải”, trải qua đủ cung bậc cảm xúc nơi miền gió Lào cát cháy, với anh Lê Xuân Trung, hạnh phúc lớn nhất không nằm ở số lượng sáng kiến hay thành tích đạt được, mà là khoảnh khắc cả đội an toàn trở về sau mỗi nhiệm vụ.

“Khi anh em xuống cột an toàn, vui vẻ thông báo đã hoàn thành công việc, đó là lúc tôi vui nhất. Càng vui hơn nữa khi anh em chúng tôi được góp sức mình trên những công trình năng lượng quan trọng của quốc gia. Đó là cách những ‘người lính truyền tải’ chúng tôi đóng góp cho đất nước”.

Lê Na