Việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo đang buộc các chính phủ và doanh nghiệp năng lượng phải xem xét lại toàn bộ hạ tầng lưới điện, đồng thời đẩy nhanh tiến trình hiện đại hóa hệ thống truyền tải điện quốc gia.

Các công ty như Eneco và TenneT (nhà vận hành lưới điện quốc doanh của Hà Lan) hiện đang phải đối mặt với hệ quả của việc năng lượng tái tạo “áp đảo” hệ thống truyền tải, một vấn đề được ước tính có thể khiến nền kinh tế Hà Lan thiệt hại tới 38 tỷ USD mỗi năm.

Hà Lan vốn là quốc gia dẫn đầu về hiệu suất môi trường, xếp thứ 11 toàn cầu về tính bền vững theo Chỉ số Hiệu suất Môi trường (EPI). Hơn 55% lượng điện của nước này đến từ các nguồn năng lượng phát thải ít carbon, và Hà Lan cũng dẫn đầu châu Âu về số lượng lắp đặt điện mặt trời trên đầu người. Tuy nhiên, chính thành công này lại đang kéo theo những thách thức nghiêm trọng về hạ tầng.

Sự mở rộng nhanh chóng của năng lượng tái tạo đã làm lộ rõ một điểm yếu lớn: mất cân đối giữa các cách thức phát điện hiện đại và thiết kế ban đầu của lưới điện, đe dọa đến sự tăng trưởng kinh tế và các dự án nhà ở mới. Vấn đề cốt lõi là công suất truyền tải của lưới điện không theo kịp nguồn cung điện năng.

Ông Kees-Jan Rameau, Giám đốc điều hành Eneco, giải thích: “Tắc nghẽn lưới điện giống như kẹt xe trên xa lộ năng lượng".

Ông cho biết hệ thống lưới điện Hà Lan được thiết kế từ thời chỉ có một vài nhà máy điện khí quy mô lớn, với đường dây cao áp tập trung quanh các nhà máy chính và đường dây nhỏ hơn nối đến khu dân cư.

Giờ đây, dòng điện lại chảy ngược: điện năng được bơm lên lưới từ hàng chục nghìn nguồn phân tán nhỏ lẻ như trang trại điện gió hay hệ thống tấm quang điện, khiến các đường dây cấp thấp không đủ tải để xử lý.

Giáo sư Damien Ernst (Đại học Liège, Bỉ) nhận định: “Hà Lan đang đối mặt với khủng hoảng lưới điện vì họ không đầu tư đủ cho hệ thống phân phối. Sẽ cần nhiều năm và hàng tỷ USD để giải quyết.”

Nút thắt hạ tầng này đang gây ra thiệt hại kinh tế lớn. Báo cáo của Boston Consulting Group (2024) cho biết, tình trạng tắc nghẽn lưới điện đang khiến nền kinh tế Hà Lan thiệt hại tới 38 tỷ USD mỗi năm.

Lưới điện cần được nâng cấp để ứng phó với sự gia tăng đột biến của năng lượng tái tạo

 Theo TenneT, hiện có 8.000 doanh nghiệp đang chờ được đấu nối điện vào hệ thống, và 12.000 doanh nghiệp khác đang chờ cấp phép tăng công suất tiêu thụ. Vấn đề này ảnh hưởng đến mọi đối tượng. Người dân không thể lắp đặt máy bơm nhiệt hay xe điện do thiếu công suất điện. Doanh nghiệp không thể mở rộng sản xuất. Các dự án nhà ở mới bị trì hoãn vì không thể kết nối những khu dân cư mới này với lưới điện. 

Giải pháp được đưa ra có quy mô rất lớn cả về chi phí và thời gian. TenneT đã công bố kế hoạch đầu tư 235 tỷ USD để củng cố hệ thống điện, trong đó bao gồm lắp đặt 100.000 km đường dây điện mới từ nay đến năm 2050.

Ông Eugène Baijings, Giám đốc bộ phận Utilise Smarter của TenneT, cho biết nhiệm vụ này đòi hỏi phải tăng gấp đôi, gấp ba, thậm chí gấp mười lần công suất truyền tải hiện có. Tuy nhiên, thực tế cho thấy các dự án như vậy thường mất 10 năm để hoàn thành, trong đó đã mất 8 năm là để giải quyết các thủ tục pháp lý và quyền sử dụng đất. Trong khi chờ các dự án nâng cấp dài hạn, chính phủ đã phát động chiến dịch kêu gọi người dân giảm tiêu thụ điện vào giờ cao điểm.

Để ứng phó, Eneco đã phát triển “nhà máy điện ảo” (virtual power plant) – một hệ thống có thể điều khiển từ xa việc cung cấp điện bằng cách tạm thời ngắt tuabin gió hoặc tấm năng lượng mặt trời khi sản lượng quá cao, giúp ngăn lưới điện bị quá tải.

Gia Hiếu (Theo energydigital.com)