Ông Jimmy Carter qua đời tại nhà riêng ở bang Georgia (Mỹ) hôm 29/12/2024. Ảnh: PV Magazine

James Earl Carter nhậm chức vào năm 1977, khi Hoa Kỳ đang trải qua khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng sau lệnh cấm vận dầu mỏ của Ả Rập những năm 1970. Carter mô tả cuộc khủng hoảng năng lượng là "thách thức lớn nhất" đối với quốc gia và nhanh chóng đưa ra Kế hoạch Năng lượng Quốc gia, một trong những chiến lược toàn diện đầu tiên của Mỹ trong lĩnh vực năng lượng sạch.

Kế hoạch này bao gồm các mục tiêu táo bạo: giảm nhu cầu năng lượng đang tăng, cắt giảm nhập khẩu dầu, nâng cao hiệu quả năng lượng, và đáp ứng 20% nhu cầu năng lượng của Hoa Kỳ bằng năng lượng sạch vào năm 2000. Đây là lần đầu tiên một chính quyền Mỹ xác định rõ ràng mối liên kết giữa an ninh năng lượng và sự phát triển bền vững.

Vào năm 1979, Carter đã lắp đặt 32 tấm quang điện trên nóc Nhà Trắng, một hành động không chỉ mang tính biểu tượng mà còn là lời kêu gọi hành động cụ thể hướng đến một tương lai năng lượng sạch. Trong lễ khánh thành, ông phát biểu khẳng định: “Vào năm 2000, máy nước nóng năng lượng mặt trời này vẫn sẽ cung cấp năng lượng giá rẻ và hiệu quả. Một thế hệ sau, nó có thể trở thành hiện vật bảo tàng, một con đường chưa được khai phá, hoặc một phần nhỏ trong cuộc phiêu lưu vĩ đại của người dân Mỹ.”

Di sản năng lượng sạch của Carter còn vượt ra ngoài nhiệm kỳ tổng thống. Ông là người đầu tiên tại vị nêu lên ý tưởng rõ ràng về vai trò của năng lượng tái tạo trong việc giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Tư duy này đã đặt nền tảng cho những cải cách năng lượng sau này tại Mỹ và trên toàn thế giới.

Theo các nhà phân tích, Carter đã đi trước thời đại trong việc thúc đẩy các công nghệ bền vững, dù tại thời điểm đó, nhận thức về biến đổi khí hậu và năng lượng tái tạo chưa được coi là ưu tiên toàn cầu.

Dù đặt ra những mục tiêu táo bạo, Carter phải đối mặt với nhiều thách thức từ thị trường và chính trị. Sau khi ông rời nhiệm sở, nhiều sáng kiến năng lượng sạch bị ngừng lại, trong đó có việc dỡ bỏ các tấm quang điện tại Nhà Trắng. Tuy nhiên, tầm nhìn của ông đã truyền cảm hứng cho các chính quyền kế nhiệm, bao gồm cả những nỗ lực lớn trong thập kỷ gần đây nhằm thúc đẩy năng lượng tái tạo tại Hoa Kỳ.

Nguyệt Hà (PV Magazine)