Thành công với ý tưởng cho nấm “sống chung” với điện mặt trời

Vinh dự là dự án giành giải ba tại Chương trình Phát triển Dự án khởi nghiệp Quốc gia 2025 mới đây, chia sẻ cùng VnBusiness sau sự kiện, anh Hoàng Khắc Cưng - Giám đốc sản xuất Công ty Cổ phần Thực phẩm xanh Thành Đồng (tỉnh Đắk Lắk), cho hay, ý tưởng trồng nấm dưới tấm năng lượng mặt trời của công ty bắt nguồn từ chính những trăn trở của người làm nông.

Dự án Sản xuất, chế biến và thương mại nấm ăn – nấm dược liệu dưới tấm năng lượng mặt trời hướng tới kiến tạo chuẩn mực mới cho nông nghiệp hiện đại.

Từ thực tiễn sản xuất cho thấy nông dân ngày càng khó khăn khi thời tiết thất thường, chi phí điện và vật tư tăng cao, trong khi giá trị nông sản chưa tương xứng với công sức bỏ ra.

Trong khi, các nấm ăn và nấm dược liệu là nhóm sản phẩm có giá trị dinh dưỡng cao, nhu cầu thị trường ổn định, nhưng đòi hỏi môi trường sinh trưởng khắt khe, đặc biệt về nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng.

“Việc tiếp cận mô hình điện mặt trời đã mở ra một hướng đi mới cho công ty. Chúng tôi tận dụng không gian dưới tấm năng lượng mặt trời để tạo vi khí hậu ổn định cho nấm phát triển, đồng thời khai thác nguồn điện sạch phục vụ trực tiếp cho sản xuất”, anh Hoàng Khắc Cưng thông tin.

Khác với nhiều mô hình chỉ xem năng lượng tái tạo là yếu tố hỗ trợ, tại công ty, anh và các thành viên nghiên cứu, xác định điện mặt trời là một cấu phần cốt lõi trong hệ sinh thái sản xuất. Hệ thống tấm điện mặt trời vừa che nắng, giảm nhiệt, ổn định độ ẩm, vừa tạo ra điện sạch giúp giảm đáng kể chi phí vận hành và phát thải carbon. Nhờ đó, hoạt động sản xuất nấm diễn ra ổn định quanh năm, ít phụ thuộc vào điều kiện thời tiết bên ngoài.

Không dừng lại ở sản xuất nguyên liệu thô, doanh nghiệp xây dựng chuỗi giá trị khép kín từ giống, trồng trọt, thu hoạch đến chế biến sâu và thương mại hóa.

Với tổng diện tích khu sản xuất khoảng 5 ha, trong đó 6.000 m² được sử dụng trực tiếp cho hoạt động trồng nấm dưới tấm năng lượng mặt trời. Trong năm 2025, hệ thống sản xuất của dự án đạt công suất trung bình 2–3 tấn nấm khô mỗi tháng, và khoảng khoảng 20–50 tấn nấm tươi mỗi năm, tùy theo chủng loại nấm ăn và nấm dược liệu.

Đến nay, từ mô hình trên, công ty đã cung cấp ra thị trường các sản phẩm nấm tươi, nấm dược liệu và phát triển nhiều dòng sản phẩm giá trị gia tăng như trà nấm, cà phê nấm, nguyên liệu nấm dược liệu, từng bước tiếp cận thị trường thực phẩm và chăm sóc sức khỏe – phân khúc có biên lợi nhuận cao hơn.

Chính tư duy tích hợp này giúp dự án được đánh giá là mô hình nông nghiệp hiện đại, tuần hoàn và giảm phát thải, phù hợp với định hướng phát triển bền vững của ngành nông nghiệp trong giai đoạn mới.

Sẵn tiềm năng nhưng thiếu "đòn bẩy"

Không chỉ mang lại hiệu quả về mặt công nghệ và môi trường, mô hình nấm dưới tấm năng lượng mặt trời của Công ty Thành Đồng còn tạo ra hiệu quả kinh tế xã hội tại địa phương. Thông qua việc xây dựng các vùng nguyên liệu liên kết, doanh nghiệp chuyển giao quy trình kỹ thuật, bao tiêu sản phẩm cho nông dân theo tiêu chuẩn, giúp người dân có thêm sinh kế ổn định và từng bước thay đổi tư duy sản xuất theo hướng dài hạn, bền vững.

Anh Hoàng Khắc Cưng - Giám đốc sản xuất Công Ty Cổ phần Thực phẩm xanh Thành Đồng (tỉnh ĐắkLắk) bên các sản phẩm nấm của công ty.

Anh Hoàng Khắc Cưng cho biết, kể từ khi đi vào hoạt động, dự án góp phần tạo việc làm tại chỗ cho lao động nông thôn, đặc biệt là lao động ở độ tuổi trung niên, đồng thời thúc đẩy hình thành chuỗi sản xuất, chế biến và thương mại nông sản gắn với công nghệ sạch tại địa phương. Đây là yếu tố quan trọng trong bối cảnh nhiều vùng nông thôn đang thiếu việc làm ổn định và đối mặt với tình trạng di cư lao động như hiện nay.

“Bên cạnh lực lượng lao động trực tiếp tại trang trại, dự án còn liên kết sản xuất với 5 hộ dân địa phương, hỗ trợ về giống, kỹ thuật và bao tiêu đầu ra theo tiêu chuẩn thống nhất. Thông qua mô hình này, Công ty đã tạo việc làm thường xuyên cho khoảng 12–15 lao động, chủ yếu là phụ nữ trên 45 tuổi và người đồng bào dân tộc thiểu số, với mức thu nhập bình quân 5–6 triệu đồng/người/tháng, góp phần cải thiện sinh kế và ổn định đời sống cho người dân khu vực”, anh Cưng chia sẻ.

Tuy nhiên, cũng theo đại diện DN này, từ thực tế triển khai cho thấy các dự án nông nghiệp xanh như Thành Đồng vẫn đang gặp không ít khó khăn, trong đó đặc biệt là vốn đầu tư ban đầu lớn do phải đồng thời đầu tư hạ tầng sản xuất nông nghiệp và hệ thống năng lượng mặt trời, trong khi các chính sách tín dụng ưu đãi dành riêng cho mô hình nông nghiệp kết hợp năng lượng tái tạo còn hạn chế.

Bên cạnh đó, khung pháp lý cho mô hình tích hợp nông nghiệp năng lượng sạch chưa đồng bộ, khiến quá trình mở rộng quy mô và nhân rộng mô hình gặp nhiều trở ngại. Việc tiếp cận thị trường cho các sản phẩm nông nghiệp chế biến sâu cũng không dễ dàng, bởi chi phí chứng nhận chất lượng, kiểm nghiệm, xây dựng thương hiệu và truyền thông còn khá cao đối với doanh nghiệp khởi nghiệp.

Từ những vướng mắc này, doanh nghiệp kiến nghị cần sớm có cơ chế tín dụng ưu đãi dài hạn cho các mô hình nông nghiệp giảm phát thải; đồng thời hoàn thiện khung pháp lý cho sản xuất nông nghiệp kết hợp năng lượng tái tạo. Ngoài ra, sự hỗ trợ của Nhà nước và các tổ chức trong xúc tiến thương mại, chứng nhận chất lượng và kết nối thị trường sẽ là “đòn bẩy” quan trọng giúp các dự án nông nghiệp xanh phát triển bền vững và lan tỏa rộng hơn.

“Chúng tôi rất mong chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng có cơ chế tín dụng ưu đãi dài hạn cho các mô hình nông nghiệp giảm phát thải, đồng thời sớm hoàn thiện khung pháp lý cho mô hình sản xuất nông nghiệp kết hợp năng lượng tái tạo. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng mong được hỗ trợ trong xúc tiến thương mại, chứng nhận chất lượng và kết nối thị trường, giúp các dự án nông nghiệp xanh có điều kiện phát triển bền vững và nhân rộng hiệu quả trong thời gian tới” - Hoàng Khắc Cưng nói thêm.

Link gốc

Theo vnbusiness.vn