Trong gần hai tuần qua, hàng đêm, đơn vị vận hành lưới điện tại Puerto Rico đã liên tục huy động hàng chục nghìn bộ pin lưu trữ được lắp đặt tại các hộ dân trên khắp hòn đảo nhằm bù đắp thiếu hụt điện năng và đảm bảo cung cấp điện cho khoảng 3 triệu người dân – và nỗ lực này đã cho thấy hiệu quả rõ rệt.

Khởi đầu từ một dự án thử nghiệm nhỏ vào năm 2023, sáng kiến này hiện đã phát triển thành nhà máy điện ảo đầu tiên vận hành thực tế tại khu vực sau công tơ (behind-the-meter) tại khu vực Mỹ Latinh và Caribe. Đây cũng là giải pháp quan trọng hỗ trợ hệ thống điện xuống cấp trầm trọng của Puerto Rico, ông Javier Rúa-Jovet, Giám đốc Chính sách của Hiệp hội Năng lượng Mặt trời và Lưu trữ điện Puerto Rico thông tin.

“Chỉ trong chớp mắt, quy mô đã phát triển vượt mong đợi,” ông nói. “Đây thực sự là một điều đáng tự hào.”

Tháng 5 vừa qua, Cục Năng lượng Puerto Rico đã phê duyệt mở rộng khẩn cấp chương trình “chia sẻ năng lượng từ hệ thống của khách hàng”, nhằm chuẩn bị cho tình trạng thiếu hụt điện vào mùa nóng.

Ngay sau đó, LUMA Energy – đơn vị quản lý lưới điện quốc gia – đã công bố đạt được cột mốc quan trọng trong lĩnh vực năng lượng. “Đêm qua, chúng tôi đã huy động thành công khoảng 70.000 bộ pin, đóng góp khoảng 48MW cho hệ thống điện. Chương trình hợp tác này đã giúp lấp đầy khoảng thiếu hụt gần 50MW, ngăn chặn nguy cơ phải cắt tải luân phiên và duy trì cấp điện cho nhiều cộng đồng trên đảo.” doanh nghiệp này cho biết trong thông cáo ngày 9/7 đăng trên mạng xã hội X (Twitter cũ).

Mất điện diễn ra thường xuyên đến mức ngày càng nhiều hộ dân tại Puerto Rico chủ động lắp đặt hệ thống điện mặt trời kèm pin lưu trữ

Trước khi hai siêu bão Irma và Maria tàn phá Puerto Rico vào năm 2017, ngành năng lượng mặt trời tại đây còn khá sơ khai – chủ yếu được thúc đẩy bởi mong muốn tiết kiệm hóa đơn tiền điện thông qua cơ chế đo đếm điện hai chiều (net metering). Khi đó, hầu như chưa có nhu cầu sử dụng hệ thống lưu trữ, ông Rúa-Jovet cho biết.

Hai cơn bão đã gây ra đợt mất điện kéo dài nhất trong lịch sử Hoa Kỳ, khiến người dân thay đổi hoàn toàn cách nhìn nhận về tầm quan trọng của điện năng, khả năng tự chủ năng lượng và yếu tố chống chịu thiên tai.

Đạo luật Chính sách Năng lượng Puerto Rico năm 2019 đã xác lập vai trò của năng lượng mặt trời và lưu trữ trong hệ thống điện đảo này, đồng thời đặt mục tiêu 100% năng lượng tái tạo vào năm 2050, cùng với các mốc trung gian trong lộ trình.

Sự trỗi dậy của điện mặt trời và lưu trữ năng lượng "hộ gia đình"

Tính đến nay, Puerto Rico có khoảng 175.000 hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời, trong đó ít nhất 160.000 hộ cũng trang bị hệ thống lưu trữ. Hàng ngàn hệ thống mới vẫn đang được triển khai mỗi tháng.

Ngoài ra, thị trường lưu trữ điện cũng đang mở rộng với sự xuất hiện của các bộ pin sạc trực tiếp từ lưới điện – không cần tấm quang năng – dù chưa có số liệu thống kê chính thức.

Sự phát triển nhanh chóng này phần lớn nhờ vào các giải pháp tài chính linh hoạt từ các doanh nghiệp như Sunnova và Sunrun, giúp người dân chỉ cần trả khoản phí hàng tháng tương đương với hóa đơn điện truyền thống.

Ông Rúa-Jovet khẳng định: điện mặt trời và pin lưu trữ hiện là giải pháp duy nhất hoạt động ổn định, trong bối cảnh mất điện đã trở thành điều thường xuyên và nhiều chính sách liên bang không có hiệu lực tại vùng lãnh thổ này.

Sunrun – một trong những doanh nghiệp dẫn đầu về giải pháp năng lượng phân tán hộ gia đình – cho biết đang triển khai hơn 37.000 bộ pin hộ gia đình nhằm hỗ trợ vận hành lưới điện Puerto Rico. Công suất huy động từ các bộ pin này đã tăng hơn 10 lần so với mùa hè năm ngoái.

Khách hàng có thể nhận được khoảng 200 USD/bộ pin khi tham gia chương trình phân phối năng lượng từ xa, và có thể nhận nhiều hơn nếu đồng ý cài đặt cho phép pin đẩy nhiều điện hơn lên lưới.

“Đây là minh chứng rõ nét nhất – ở quy mô lớn – cho thấy mô hình điện mặt trời hộ gia đình kết hợp với pin lưu trữ hoàn toàn có thể duy trì vận hành lưới điện cho cả cộng đồng,” ông Chris Rauscher – Giám đốc dịch vụ lưới và nhà máy điện ảo tại Sunrun – nhận định. “Hiện chưa có nơi nào trên thế giới làm được điều tương tự, và Puerto Rico thực sự đang trở thành điểm sáng tiên phong về đổi mới năng lượng.”

Nguyệt Hà (Theo Ultility Dive)