Trước thực trạng nhiều chủ đầu tư lắp đặt điện mặt trời mái nhà nhưng không thông báo hoặc không đăng ký với cơ quan quản lý, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã đề nghị bổ sung quy định: Tổ chức, cá nhân lắp đặt điện mặt trời mái nhà để tự dùng nhưng không thông báo hoặc đăng ký với cơ quan quản lý, sẽ bị xử lý theo pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực.

Đề xuất này từ EVN ngay lập tức nhận được nhiều phản ứng gay gắt từ dư luận.

Nhiều người đặt câu hỏi: "Nếu lắp điện mặt trời mái nhà để tự dùng, không đấu nối vào hệ thống điện EVN thì tại sao phải đăng ký?".

Tổ chức, cá nhân lắp đặt điện mặt trời mái nhà để tự dùng được chọn nối lưới hoặc không nối lưới

Quy trình đăng ký ra sao?

Trao đổi với PV Báo Xây dựng, đại diện EVN khẳng định, điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN) tự sản xuất, tự tiêu thụ không chỉ giúp tiết kiệm chi phí điện mà còn góp phần bảo vệ môi trường.

Để sử dụng nguồn điện này, Nghị định 58 năm 2025 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Điện lực về phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới, đã quy định rõ trình tự thủ tục đăng ký.

Theo đó, để lắp đặt điện mặt trời mái nhà không đấu nối với hệ thống điện quốc gia, tổ chức, cá nhân chỉ cần thông báo cho đơn vị điện lực tại địa phương về công suất và địa điểm lắp đặt hệ thống.

Sau đó, đơn vị điện lực sẽ xác nhận rằng họ đã nhận được thông báo. Tổ chức, cá nhân hoàn toàn có quyền tự chủ nguồn điện này.

Với điện mặt trời mái nhà có đấu nối với hệ thống điện quốc gia sẽ có hai trường hợp.

Trường hợp 1: Không có nhu cầu bán điện dư, quy trình đăng ký gồm 4 bước. Trước hết, chủ đầu tư nộp hồ sơ theo mẫu quy định tại Nghị định 58. Sau đó, đơn vị điện lực sẽ kiểm tra, nếu đạt yêu cầu sẽ phối hợp nghiệm thu hệ thống, đặc biệt với công suất từ 100 kW trở lên. Bước cuối cùng là lưu trữ hồ sơ sau khi hoàn tất thủ tục.

Trường hợp 2: Có nhu cầu bán điện dư cho công ty điện lực, quy trình thủ tục gồm 5 bước. Ngoài việc nộp hồ sơ theo quy định tại Điều 24, chủ đầu tư cần phối hợp với điện lực nghiệm thu hệ thống đo đếm, thu thập dữ liệu từ xa và giám sát điều khiển. Sau khi đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật, hai bên sẽ thương thảo và ký hợp đồng mua bán điện.

Đăng ký để dễ quản lý, vận hành

Lý do phải thông báo/đăng ký, ông Nguyễn Quốc Dũng, Trưởng ban Kinh doanh cho hay "nhằm để dễ quản lý, vận hành".

Theo ông Dũng, yêu cầu thông báo hay đăng ký điện mặt trời mái nhà không phải là thủ tục "xin – cho", mà là điều kiện cần thiết để hệ thống điện quốc gia vận hành ổn định.

Ông phân tích, vào những ngày nắng, hộ gia đình sử dụng điện mặt trời, phụ tải trên lưới giảm xuống. Nhưng khi trời nhiều mây hoặc vào ban đêm, nhu cầu lại dồn về điện lưới. Nếu cơ quan quản lý không nắm rõ mức công suất điện mặt trời mà người dân đã lắp đặt, sẽ không tính toán được chính xác phụ tải thực tế.

"Nói cách khác, việc đăng ký hay thông báo giúp khôi phục lại bức tranh phụ tải đúng với nhu cầu. Nhờ đó, ngành điện có thể chuẩn bị nguồn cung ổn định trong những thời điểm không có nắng", ông Dũng nhấn mạnh.

Một chuyên gia năng lượng thẳng thắn, loại hình điện mặt trời có tính bất định rất cao, phụ thuộc lớn vào thời tiết nên nếu phát triển vượt quy hoạch sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến cân bằng cung - cầu hệ thống, buộc ngành điện phải duy trì nguồn dự phòng, gây tốn kém không cần thiết.

Ngoài ra, việc lắp đặt tràn lan còn đặt ra thách thức lớn trong vận hành và nâng cấp lưới điện, khi công suất có thể biến động đột ngột, tiềm ẩn rủi ro mất an toàn cho hệ thống.

Ngoài đơn vị điện lực, các tổ chức, cá nhân cũng gửi thông báo đến Sở Công thương, cơ quan quản lý về xây dựng, phòng cháy chữa cháy để được quản lý, theo dõi, hướng dẫn thực hiện.

Trung tá Trần Hải Nam, Phó trưởng Phòng Thẩm định PCCC, Cục Cảnh sát PCCC và CNCH cho biết, hiện nay hệ thống điện mặt trời mái nhà không nằm trong diện phải thẩm duyệt PCCC, song điều đó không có nghĩa là được phép lắp đặt tùy tiện.

Ông nhấn mạnh: "Các công trình phải đảm bảo yêu cầu về an toàn phòng cháy, chống cháy lan; thiết kế không được che chắn, cản trở lối thoát nạn, đồng thời cần bố trí tấm pin cách lan can và có khoảng cách tối thiểu giữa các cụm pin".

Theo Trung tá Nam, việc trang bị thiết bị ngắt khẩn cấp và hệ thống tiếp địa cũng là yếu tố bắt buộc, bởi nếu xảy ra sự cố, dòng điện một chiều từ các tấm pin vẫn tiếp tục phát ra, dễ gây cháy nổ, rất khó kiểm soát.

Link gốc

Theo baoxaydung.vn